Merhaba, bu hafta Didim civarında gerçekleşmiş olan ilk işçi grevinin hikayesiyle karşınızdayım.

Efsaneye göre, bir gün baş tanrı Zeus ile fakir bir Miletli, Milet agorasında bir konu üzerinde tartışırlar.

İkisi de bir türlü geri adım atmayınca, tartışma uzayıp gider. Sonunda canı sıkılan Zeus, tanrı olmanın ayrıcalığını kullanarak tartışmayı sonlandırır: "Bana bak, beni daha fazla kızdırma, şimdi bir şimşek çakar, seni cayır cayır yakarım!"

Miletli köylü, korkmak bir yana, gayet sakin bir şekilde, "Koca Zeus, bu öfkenle haksız olduğunu nasıl da kanıtladın..." der.

Hikâyenin sonunda Miletli köylünün akıbetini bilen yok; fakat kesin olan şu, Miletlilerin tanrıyla özdeş bir düşünce yapısına sahip olduğu...

Bundan tam 2 bin 600 yıl önce, akılcı düşüncenin ve felsefenin temellerinin bu şehirde atılmış oluşu da tesadüf değil...

Efsaneler, filozoflar, bilim adamları, çeşitli olaylar ve benzeri şeyler ölümsüzlüklerini ilan etmişler bu topraklarda.

Ege Denizi’nin kutsal suları kıyalara vururken Atina Dorlar’ın istilasından kaçan İyonlar bu topraklara sığınmış.

Gölgelerinden piramitlerin yüksekliğini hesaplayan, batı felsefesinin ve matematiğin kurucusu kabul edilen Thales, tıp mesleğini kuran Hipokrat, dünyanın yuvarlak olduğunu söyleyen Pisagor, değişim felsefesini geliştiren Herakleitos, antik çağın din ve edebiyatının kurucusu sayılan Homeros, ben bu dünyanın vatandaşıyım diyen Diyojen, tarihin babası Herodot ve daha niceleri ölümsüzleştirdiler kendilerini Ege kıyılarında. Ama hikayemizin kahramanları ne filozoflar, ne matematikçiler, ne krallar ne de mitolojik tanrılar.

Hikayemizin baş kahramanları medeniyetin taşlarını elleriyle yontan işçiler. Bu hikaye dünya tarihinde kayıtlara geçen ilk işçi grevinin hikayesi. Milet, Ege kıyısında, İyon birliğinin en güçlü metropol kentlerinden birisi.

Hikayemiz, bu ünlü liman kenti olan Milet’te geçmekte.

Roma dönemi mimari özellikleri gösteren Milet Tiyatrosu, M.S 100 yılları civarında yapılmış.

Milet Tiyatrosunun inşası devam ederken, ücretli çalışan işçiler verilen parayı yetersiz bularak ücret artışına gidilmesi için işi bırakırlar ve greve çıkarlar. Böylelikle tarihe kaydı geçen ilk işçi grevi başlamış olur.

Greve çıkan işçiler bir süre sonra bu duruma bir çözüm bulmak için Apollon tapınağına gidilerek tanrı Apollon’un aracılığına başvururlar. Apollon rahipleri aracılığıyla grevi kısaca şu sözlerle sonuca bağlar; ‘’Kendinize işinin ehli ustalar bulun, yapı tekniklerini ve malzemeyi iyi kullanın, Athena ve Herakles’e kurban kesin’’.

Ve tarihin belki de ilk grevi böyle sonuçlanır. Anadolu coğrafyasının en büyük medeniyetlerinden birisinde yaşanmış bir olay. Aynı coğrafyadaki İstanbul gibi bir metropolden farkı yok aslında.

Tanrı Apollon’a giden işçiler müziğin, sanatların, güneşin, ateşin ve şiirin o yüce tanrıdan kabaca malzeme çalın ve dua edin nasihatini alıyorlar.

Tıpkı bu gün iş kazası geçirip sakatlanan ya da hayatını kaybeden işçilere “bu işin fıtratında bu var” ya da “daha dikkatli olsalarmış” diyenler kadar çıkarcı ve aciz bir tanrı.Antik yunan tiyatrosuna dönüp bakarsak Yunan tragedyası kaynaklıdır ve ana rolü canlandıran kişiye verilen isim yani eksen karakter anlamına gelen protagonist kelimesi vardır.

Diğer bir tanımı ile bir problemi çözmek ile uğraşan, zıt güçlerle mücadele eden, çatışmayı yaratan ve olayı ileri doğru hareket ettiren ana karakterdir. İşte o gün grev yapan işçilerin öncesine ve bugüne kadar ki tüm emekçiler bütün hikayeler başrolündelerdir aslında.

Tüm tiyatrolar, şarkılar, şehirler, medeniyetler onların ellerinde yükselmiştir. Miletli işçiler olmasaymış hangi tiyatroda oynardı oyuncular, hangi evde otururlardı insanlar ya da hangi limana yanaşırdı gemiler…

Milet : Aydın'ın Didim İlçesi'nde Ak koy'un 5 km. kuzeyinde ve Balat köyü yakınında bir harabe halinde olup limanı Büyük Menderes tarafından doldurulduğu için yaklaşık 10 km denizden içeride bir mevkidedir.